Trước cuộc bầu cử của một đảng ở Việt Nam, nhà cầm quyền trừng phạt các hoạt động kêu gọi dân chủ trực tuyến

Để bảo đảm độc quyền quyền lực của mình, Đảng Cộng sản đã bẻ cong các quy tắc, cấm cạnh tranh và thống trị nềntảng kỹ thuật số.

The Diplomat, ngày 21/5/2021

(Bản dịch của Người Bảo vệ Nhân quyền)

Không giống như đối tác của mình ở Trung Quốc, Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) cầm quyền không cảm thấy cần cấm các nền tảng truyền thông xã hội phổ biến có trụ sở tại Hoa Kỳ khỏi mạng Internet trong nước của mình. Trên thực tế, Việt Nam là nơi có dân số sử dụng Facebook lớn thứ 7 trên thế giới. Tuy nhiên, đảng đã có thể duy trì quyền kiểm soát đối với lĩnh vực kỹ thuật số với hiệu quả đáng báo động. Bất đồng chính kiến ​​trực tuyến bị trừng phạt nghiêm khắc, hàng nghìn nhà bình luận ủng hộ chính phủ và các hoạt động của người dùng bị giám sát chặt chẽ.

Những chiến thuật này đã được hiển thị đầy đủ trước cuộc bầu cử lập pháp ngày 23/5, dẫn đến việc lạm dụng chống lại người dùng và ngày càng tăng áp lực lên các nền tảng quốc tế.

Theo nhiều cách, các cuộc bầu cử không gì khác hơn là một nghi thức tái xác nhận độc quyền chính trị đã tồn tại hàng thập kỷ. ĐCSVN là đảng duy nhất được phép trên lá phiếu. Mặc dù một số ứng cử viên độc lập đã được phép tranh cử, nhưng họ phải chịu sự kiểm tra của cơ quan do đảng kiểm soát. Trong cuộc bầu cử năm 2016, điều này dẫn đến việc hơn 100 ứng cử viên độc lập bị loại, trong đó có nhiều nhà hoạt động xã hội dân sự nổi tiếng, và ĐCSVN đã chiếm 473 trong số 500 ghế trong Quốc hội. Điểm số 18 trên 100 của Việt Nam trong Chỉ số lỗ hổng bầu cử của Freedom House phản ánh mức độ thấp của các quyền chính trị và khả năng đàn áp cao, cũng như việc các trực tuyến bị kiểm soát chặt chẽ.

Mặc dù các nền tảng truyền thông xã hội nói chung có thể truy cập được trong nước, nhưng các nhà chức trách sử dụng nhiều điều luật mơ hồ để trừng phạt những ứng cử viên độc lập vì các hoạt động trực tuyến của họ. Ngay sau khi công bố ý định tranh cử với tư cách ứng cử viên độc lập, ông Trần Quốc Khánh đã bị bắt vào tháng 3 với cáo buộc sử dụng Facebook Live để “xuyên tạc thông tin chống phá nhà nước, gây hoang mang dư luận.” Lê Trọng Hùng, một nhà hoạt động xã hội nổi tiếng khác đã tìm cách tranh cử độc lập, đã bị bắt vào ngày 27/3 vì cáo buộc tương tự. Một nhóm ba người đã bị giam giữ và thẩm vấn trong nhiều ngày vào đầu tháng 4 liên quan đến một cuộc trò chuyện trên Facebook, trong đó họ chỉ đơn giản thảo luận về các thủ tục đề cử các ứng cử viên độc lập. Các nhà báo đã phải đối mặt với những hình phạt thậm chí còn khắc nghiệt hơn dựa trên cáo buộc giả mạo về việc phổ biến các tài liệu “chống nhà nước.” ÔngPhạm Chí Dũng bị kết án 15 năm tù vào tháng một, trong khi hai nhà báo đồng nghiệp cùng Hội Nhà báo Độc lập đềubị tuyên án 11 năm tù giam.

Ngay cả khi bỏ tù những người dùng nổi tiếng, chế độ này vẫn thao túng diễn ngôn trực tuyến thông qua một đội quân điện tử là dư luận viên được trả lương. Một đơn vị có khoảng 10.000 người được chính phủ thuê, được gọi là Lực lượng 47 có nhiệm vụ tuyên truyền hoặc quấy rối những người bất đồng chính kiến ​​và tấn công các nhân vật đối lập trên các nền tảng bao gồm Facebook và YouTube. Lực lượng 47 dường như gửi khiếu nại hàng loạt đến các công ty truyền thông xã hội để xóa nội dung hoặc tài khoản được nhắm mục tiêu. Bên cạnh đó, có “những người định hướng dư luận” tham gia vào các chiến thuật tương tự trên cơ sở tự nguyện. Thông qua những nỗ lực kết hợp của mình, hai lực lượng mạng này đã tăng cường hiệu quả quyền kiểm soát của nhà nước đối với các phương tiện truyền thống bằng cách làm gián đoạn và bóp méo các nguồn tin tức và thông tin độc lập.

Trong những năm qua, chính phủ cũng đã tăng cường áp lực trực tiếp lên các công ty truyền thông xã hội. Vào tháng 11 năm 2020, nhân viên Facebook được cho là đã nói với Reuters rằng chính quyền Việt Nam đã đe dọa sẽ chặn nền tảng này trừ khi nó gỡ bỏ nội dung “chống nhà nước” một cách tích cực hơn. Đầu năm nay, một số máy chủ của Facebook bịgiảm lưu lượng cho đến khi công ty đồng ý với một lời hứa tương tự. Những yêu cầu kiểu này đã khiến chính phủ tự hào trong những tháng gần đây về mức độ tuân thủ chưa từng có, rằng Facebook và Google đã lần lượt đáp ứng 95% và 90% yêu cầu hạn chế nội dung của Hà Nội. Mặc dù chính phủ được hưởng lợi từ các tuyên bố hợp tác bị thổi phồng, các nền tảng đã xác nhận mức độ kiểm duyệt tăng đột biến. Facebook đã báo cáo mức tăng 983% về hạn chế nội dung trong nửa đầu năm 2020. Các nhà chức trách cũng đã phạt nặng và đình chỉ các ấn phẩm kỹ thuật số do các bình luận chỉ trích trên nền tảng của họ.

Để hạn chế những hành vi đàn áp này và khuyến khích đa nguyên chính trị ở Việt Nam, các chính phủ dân chủ cần nhấn mạnh sự tôn trọng nhân quyền trong các cuộc đối thoại của họ với các quan chức Việt Nam. Các nhà ngoại giao nên chỉ ra những ví dụ tích cực về các quốc gia trong khu vực đã tiến hành cải cách dân chủ và đối chiếu chúng với các chế độ gây bất ổn bằng cách tập trung quyền lực một cách ngoan cố. Các nền dân chủ lớn – đặc biệt là Hoa Kỳ – nên đẩy mạnh ngoại giao mạng một cách đáng kể để hủy bỏ các điều luật buộc các công ty lạm dụng quyền tự do Internet.

Về phần mình, các công ty nên sử dụng tất cả các công cụ hiện có để chống lại các yêu cầu của nhà nước nhằm xóa bỏ quyền biểu đạt ôn hoà trong các lĩnh vực chính trị, xã hội và tôn giáo. Nếu họ không thể chống lại hoàn toàn, các công ty nên giới hạn các hạn chế càng nhiều càng tốt, ghi lại các yêu cầu xóa bài vở và thông báo cho người dùng về lý do nội dung của họ bị gỡ xuống. Các công ty cũng phải chống lại các yêu cầu lưu trữ dữ liệu cá nhân ở các quốc gia nơi nó có thể được sử dụng để xác định và trừng phạt những người chỉ trích chính phủ.

Các chế độ tham gia vào kiểm duyệt được khuyến khích bởi sự im lặng của các quốc gia dân chủ và sự đồng lõa của những gã khổng lồ truyền thông xã hội. Việc đàn áp trực tuyến trước bầu cử ở Việt Nam đã chứng tỏ rõ ràng rằng ĐCSVN cam kết duy trì hiện trạng đàn áp chính trị và từ chối các lời kêu gọi đại diện của quần chúng. Nhưng các nền tảng truyền thông xã hội và các nền dân chủ đã phát sinh ra chúng cũng phải nói rõ rằng họ chống lại sự đàn áp đó và buộc Hà Nội phải trả giá. Nếu người dùng bình thường đủ dũng cảm để mạo hiểm với bản án 15 năm tù bằng cách kiên quyết bảo vệ các quyền cơ bản của họ, thì các tổ chức quốc tế hùng mạnh nên có can đảm để đứng cùng với họ.

Nguồn: Ahead of Vietnam’s One-Party Elections, the State Punishes Online Calls for Democracy