Nền Tư pháp Việt Nam kỳ lạ

Công dân Hoa Kỳ được trả tư do trong khi đàn áp những người bất đồng chính kiến ở Việt Nam gia tăng. 

David Brown, Asia Sentinel, October 27, 2020

(Khánh An dịch, Việt Nam Thời báo, ngày 20/10/2020)

Vào ngày 21 tháng 10, chính phủ Việt Nam đã giao ông Michael Nguyễn, một người cha 55 tuổi ở miền nam California, cho Đại sứ quán Hoa Kỳ. Một ngày sau, ông Michael Nguyễn được đoàn tụ với gia đình ở Quận Cam, Tiểu Sài Gòn ở California sau hơn 26 tháng bị giam giữ, theo Los Angeles Times, ông Michael được coi như là là một người hùng.

Theo nhà ngoại giao David Brown, ông Michael Nguyễn có lẽ không phải là loại người thực sự chế tạo bom trong tầng hầm ở nhà. Mà có nhiều khả năng, ông Michael Nguyễn chỉ đi chơi và uống bia với những người khác, có lẽ nuôi ảo tưởng về việc lật đổ chế độ đảng-nhà nước của Việt Nam. Tuy nhiên, theo công an Việt Nam, ông Michael Nguyễn đã gắng thực hiện những ảo tượng đó. Việc sắp đặt thời gian của ông Michael cũng như hoạt động bảo mật đều vụng về.

Sau khi ở tù hai năm ở Việt Nam, mặc dù không đại diện cho cộng đồng những người bất đồng chính kiến ở Việt Nam, ông Michael Nguyễn đã trở thành một con tốt trong cuộc đối thoại hàng năm của Hà Nội với Hoa Kỳ về quyền tự do dân sự. Chỉ hai tuần trước đó, các quan chức Hoa Kỳ và Việt Nam đã gặp nhau cho cuộc thảo luận song phương thường niên về nhân quyền ( được tổ chức trực tuyến trong năm nay).

Bảo đảm thả ông Michael Nguyễn chắc chắn là một trong những mục tiêu chính của phía Hoa Kỳ. Và trớ trêu thay, gần đúng lúc hai bên bàn thảo xong nhau thì Phạm Đoan Trang lại bị bắt với tội danh “tuyên truyền chống phá nhà nước”. Ông Michael Nguyễn may mắn được có người thăm gặp mỗi tháng trong khi những người bất đồng chính kiến ở Việt Nam bị bắt thì không được gia đình thăm viếng hoặc nhận quà thăm nuôi trước khi xét xử.

Phạm Đoan Trang, là một nhà vận động cho quyền tự do dân sự, không cổ suý bạo lực, không phải một kẻ kích động mà chú trọng giáo dục nhận thức. Kể từ khi trả thẻ nhà báo hơn một thập kỷ trước, bà Trang không mệt mỏi kêu gọi đồng bào khẳng định, một cách ôn hoà và không khoan nhượng, các quyền mà hiến định của công dân. Vì thế gán cho hành động đó là “tuyên truyền chống phá nhà nước” thì có vẻ hơi khiên cưỡng.

Phạm Đoan Trang sẽ có rất nhiều bạn bè trong tù trong khi cơ quan chức năng chuẩn bị cáo trạng. Khi ông Michael Nguyễn bị bắt vào tháng 7 năm 2018, Việt Nam có 147 tù nhân chính trị đang bị giam giữ, theo Dự án 88. Vào tháng 10 năm 2020, có đến 254 người đang bị giam giữ trong các nhà tù và ‘trại giam’, đang chờ xét xử hoặc thi hành án về các tội danh như “lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước.”

Mặc dù bị báo chí nước ngoài gọi chung là ‘những người bất đồng chính kiến’, bà Trang và những người Việt Nam khác lên tiếng chống lại chính sách của đảng-nhà nước là một nhóm đa dạng với các chương trình nghị sự đa dạng. Một số thách thức sự độc quyền quyền lực của Đảng Cộng sản. Số khác phản đối sự đàn áp các nhóm tôn giáo bị cấm hoạt động hoặc các liên đoàn lao động độc lập. Một số nhà bất đồng chính kiến ​​thách thức sự kiểm duyệt báo in và điện tử, hoặc các chính sách hạn chế quyền của nông dân đối với các công ty phát triển nhà đất hoặc các chính sách làm hủy hoại môi trường nhân danh tăng trưởng kinh tế.

Trường hợp của Michael Nguyễn là một vấn đề khác, một vấn đề có đặc điểm là dường như đã xảy ra hoàn toàn thất bại vào tháng 7 năm 2018 khi căng thẳng lên cao. Công an đã bắt Michael Nguyễn và hai thanh niên Việt Nam vì tội “nói chuyện, phân vai, tổ chức tuyên truyền, lên kế hoạch mua vũ khí, kêu gọi người dân tham gia biểu tình và chiếm giữ các trụ sở chính quyền ở TP HCM và Hà Nội.” Chỉ vài tuần sau khi các cuộc biểu tình nổ ra trên khắp Việt Nam để phản đối việc chính phủ được cho là có ý định cấp cho các nhà đầu tư Trung Quốc các đặc quyền ngoài lãnh thổ tại ba “đặc khu kinh tế”.

Bản cáo trạng cho biết Michael Nguyễn cùng Bình và Phi liên lạc với nhau qua các bài đăng và email trên Facebook bắt đầu từ đầu năm 2017. Vào tháng 8/2017, Michael Nguyễn đến Việt Nam để gặp những người bạn mới của mình. Họ đã giới thiệu anh ta với một kẻ chủ mưu thứ tư, một người tên là Phong, người tuyên bố đã tổ chức “Đơn vị hành động đặc biệt”. Michael Nguyễn được cho là đã đưa cho Phong 2.000 USD để mua vũ khí và các vật dụng khác.

Michael Nguyễn về Việt Nam vào tháng 6 năm 2018. Theo cáo trạng, lần này cả ba gặp nhau tại nhà cha của Bình ở Biên Hòa. Họ lên kế hoạch tổ chức một cuộc biểu tình lớn. Sau đó, họ đã đến vùng duyên hải Nam Trung Bộ của Việt Nam để tuyển mộ những người khác vào kế hoạch của họ. Ở đó, vào ngày 7 tháng 7, họ đã bị bắt.

Michael Nguyễn, Bình và Phi bị đưa ra xét xử 11 tháng sau đó, bị kết tội “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” và bị phạt tù lần lượt 12, 11 và 10 năm. Katie Porter, nữ dân biểu ở các quận hạt bao gồm cả Little Saigon, và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã vận động không mệt mỏi cho việc trả tự do cho ông Michael Nguyễn.

Gia đình của ông Michael Nguyễn và những người hàng xóm đã định cư ở Nam California như những người tị nạn sau khi chế độ chống Cộng sản miền Nam Việt Nam sụp đổ. Họ đã làm việc chăm chỉ, kiếm được tiền và đồng hóa ít nhiều. Nhiều người vẫn còn đeo bám ý niệm rằng một ngày nào đó, một ngày nào đó, chế độ Cộng sản Việt Nam sẽ bị lật đổ và họ sẽ có thể “trở về nhà.”

Cuộc sống đối với ông Michael Nguyễn trong nhà tù Việt Nam chắc chắn là khó chịu, nhưng bất chấp nỗ lực vô cùng lớn để tạo ra một cuộc cách mạng ở Việt Nam, ông ta vẫn được các nhân viên Đại sứ quán cho phép thăm gặp hàng tháng . Ông ta có thể hy vọng được trả tự do vì biết rằng Bộ Ngoại giao đang gây áp lực cho vụ án của ông.

Đối với Phạm Đoan Trang thì lại khác. Cách đây không lâu, những người bất đồng chính kiến ​​ở Việt Nam có thể tiếp cận với một lượng lớn độc giả qua internet. Điều đó bây giờ khó hơn nhiều; dưới thời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Việt Nam đã gia tăng phá rối, hình sự hóa các bài viết trên mạng, và bằng cách đe dọa đóng cửa nguồn thu, ép cả Facebook lẫn Youtube làm theo ý muốn của chính phủ.

Năm nay, một rạn nứt mới đã mở ra trong cộng đồng những người bất đồng chính kiến ​​ở Việt Nam: giữa phe ủng hộ và phe chống Tổng thống Mỹ Donald Trump. Những sai sót trong tính cách của Trump và sự thờ ơ của ông ta đối với các quyền tự do dân sự rất khó nhận ra từ Việt Nam. Điều dễ dàng nhận thấy hơn nhiều là động thái cứng rắn hơn của Mỹ đối với Trung Quốc, mà họ cho rằng chính là nhờ Trump.

Gần đây, một blogger có tư duy tự do với lượng người theo dõi lớn đã viết rằng “Tôi biết rằng nếu tôi viết về tác động tai hại của tổng thống Trump đối với chính trường Mỹ, tôi sẽ mất đi nhiều người bạn say mê Trump. Nền chính trị Mỹ có ảnh hưởng lớn đến Việt Nam, liên quan đến cuộc đấu tranh cho dân chủ và nhân quyền ở đây. Trong khi Trump nắm quyền, Cộng sản Việt Nam đã bóp nghẹt người dân nhiều như họ muốn, và đó là lý do tại sao cá nhân tôi không thể không chỉ ra sự xấu xa của chế độ của ông ấy. “

Blogger này thuộc một thiểu số khác biệt trong số những người tự do Việt Nam. Trump chiếm được lòng trung thành của đa số người Mỹ gốc Việt, đặc biệt là những người mà vết sẹo do thất bại gây ra vẫn còn nguyên. Ít nhất ở mức độ đó, những người bất đồng chính kiến ở Việt Nam và những người cay đắng ở Little Saigon đều có chung điểm chung.

David Brown là một cựu quan chức ngoại giao Hoa Kỳ có nhiều kinh nghiệm tại Việt Namvà thường xuyên đóng góp cho Asia Sentinel.

Nguồn: https://www.asiasentinel.com/p/vietnam-justice-works-in-strange