Hiểm họa toàn cầu của chủ nghĩa chuyên chế số của Trung Quốc

Cuộc chiến thương mại của Hoa Kỳ với Trung Quốc đang tập trung vào nhiều sản phẩm khác nhau, từ hàng hóa nông nghiệp để đồ dùng gia đình, nhưng Hoa Kỳ và các nước dân chủ khác nên lo lắng về một loại hàng xuất khẩu Trung Quốc: chủ nghĩa kỹ thuật số.

Các quan chức ở Bắc Kinh đang cung cấp công nghệ và đào tạo cho nhiều chính phủ trên thế giới trong việc kiểm soát công dân của mình. Khi các công ty Trung Quốc cạnh tranh với các đối tác quốc tế của họ trong các lĩnh vực quan trọng như trí tuệ nhân tạo và dịch vụ di động 5G, các chuẩn mực dân chủ điều chỉnh Internet toàn cầu từ xa xưa đang bị suy giảm. Khi nói đến tự do Internet, nhiều chính phủ khác đang nóng lòng trong việc mua mô hình kiểm soát mà Trung Quốc đang bán.

Các lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc khá cởi mở về ý định của mình trong việc thay thế trật tự quốc tế tự do với tầm nhìn độc đoán của riêng mình, một dự án mà rõ ràng kéo dài sang lĩnh vực kỹ thuật số.

Dự án “Một Vành đai- Một con đường”là một kế hoạch mở đầy tham vọng của Trung Quốc với mục tiêu tăng cường ảnh hưởng của Bắc Kinh trên toàn thế giới bằng những khoản vay song phương và các dự án cơ sở hạ tầng, trong đó có dành một phần lớn về công nghệ thông tin. Theo một khảo sát của Freedom House về tự do Internet và được tổ chức này công bố hôm 01/11 thì 38 quốc gia trong số 65 quốc gia được khảo sát đang sử dụng các thiết bị truyền thông sản xuất bởi một số công ty của Trung Quốc như Huawei, ZTE hoặc Tập đoàn China Telecomthuộc sở hữu nhà nước.Huawei đang xây dựng mạng WiFi công cộng lớn nhất khu vực Mỹ Latinh ở Mexico, mạng di động 5G Bangladesh và dịch vụ 4.5G của Campuchia, và nó đang tư vấn cho chính phủ Kenya về “Quy hoạch tổng thể” của quốc gia này trong công nghệ thông tin và truyền thông.

Khi các công ty này xây dựng một “Con đường tơ lụa kỹ thuật số” liên kết các quốc gia chủ nhà thông qua cáp quang, các chuyên gia đã cảnh báo rằng các thiết bị này có thể bị giám sát bởi cơ quan tình báo của Trung Quốc. Vào tháng Giêng, một vụ việc đã được phanh phui rằng mạng IT được xây dựng ở trụ sở Liên minh châu Phi ở Ethiopia bởi Trung Quốc đã truyền dữ liệu bí mật đến Thượng Hải hàng ngày trong năm năm qua.

Một số công ty Trung Quốc đang tập trung vào việc xuất khẩu công nghệ giám sát. Trong 18 trong số 65 quốc gia được khảo sát bởi Freedom House, bao gồm Zimbabwe, Singaporevà một số quốc gia Trung Á, các công ty như Yitu, CloudWalk và công ty thuộc sở hữu nhà nước một phần Hikvision đã kết hợp những tiến bộ về trí tuệ nhân tạo và nhận dạng khuôn mặt để tạo ra “thành phố thông minh” và hệ thống theo dõi tinh vi. Điều này cho phép nhà chức trách có thẩm quyền rất lớn để theo dõi mọi hoạt động của mọi công dân một cách liên tục.

Sự bức hại không ngừng của các nhà chức trách Trung Quốc đối với người Hồi giáo ở khu vực Tân Cương của đất nước cho thấy tiềm năng đáng lo ngại của những công cụ này. Cư dân bị theo dõi thông qua máy bay giám sát không người lái, camera trên đường phố và các ứng dụng phần mềm gián điệp bắt buộc trên điện thoại của họ. Người bị nghi ngờ sẽ bị đưa đến các trại tập trung bí mật ở Tân Cương.

Bắc Kinh không chỉ chuyển giao công nghệ theo dõi cho các chính phủ nước ngoài mà còn mời quan chức và báo chí của các quốc gia này đến Trung Quốc để tập huấn phương cách đàn áp giới bất đồng chính kiến và lũng đoạn ý kiến trên mạng.Các quan chức Trung Quốc đã tổ chức các buổi đào tạo về phương tiện truyền thông mới hoặc quản lý thông tin với đại diện từ 36 trong số 65 quốc gia mà Freedom House đã khảo sát. Trong một cuộc hội thảo kéo dài hai tuần năm ngoái, các quan chức đã đến thăm trụ sở của một công ty tham gia vào “các hệ thống quản lý quan điểm của công chúng.”

Các nền dân chủ cần phải có hành động ngay lập tức để làm chậm sự bành trướng của kỹ thuật số Trung Quốc. Các chính phủ dân chủ nên áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các công ty cố ý cung cấp công nghệ đàn áp ở những nơi như Tân Cương. Các nhà lập pháp tại Hoa Kỳ cần phải giới thiệu lại và bỏ phiếu Đạo luật toàn cầu tự do trực tuyến, một đạo luật sẽ chỉ đạo Ngoại trưởng đưa các quốc gia có hạn chế về Internet và ngăn cấm việc xuất khẩu sang các nước này bất kỳ mặt hàng mà có thể được sử dụng để thực hiện việc kiểm duyệt hay đàn áp. Luật cũng sẽ yêu cầu các công ty công nghệ hoạt động trong các môi trường đàn áp để đưa ra các báo cáo hàng năm về những gì họ đang làm để bảo vệ quyền con người và tự do thông tin.

Nhưng cách tốt nhất cho các nền dân chủ để chống lại độc tài kỹ thuật số là chứng minh rằng có một phương cách tốt hơn để quản lý Internet. Chúng ta sẽ phải giải quyết các vấn đề về thao tác truyền thông xã hội và lạm dụng dữ liệu theo cách tôn trọng nhân quyền, đồng thời bảo toàn Internet toàn cầu, tự do và an toàn.

Các nhà hoạch định chính sách nên thực hiện những nỗ lực nghiêm túc để bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng và dữ liệu cá nhân của công dân khỏi bị lạm dụng bởi chính phủ, công ty và tội phạm. Các công ty công nghệ nên mở rộng việc thảo luận về công việc của họ với các chuyên gia dân sự-xã hội để tối đa hóa sự minh bạch của họ và đảm bảo rằng nền tảng của họ không bị lạm dụng để lan truyền thông tin không chính xác. Sau cuộc bầu cử năm 2016 tại Hoa Kỳ cho thấy, việc quản lý có trách nhiệm hơn về truyền thông xã hội và quyền riêng tư mạnh mẽ hơn là cần thiết để ngăn chặn các tác nhân độc hại khai thác các xã hội mở để làm suy yếu dân chủ.

Bắc Kinh đang nỗ lực để tuyên truyền hệ thống của mình trên khắp thế giới. Nếu các nền dân chủ không thể thúc đẩy các nguyên tắc và lợi ích riêng của họ với sự quyết tâm bình đẳng, thì chủ nghĩa chuyên chế kỹ thuật số đe dọa sẽ trở thành hiện thực mới cho tất cả chúng ta.

Michael Abramowitz là chủ tịch của Freedom House còn Michael Chertoff là Chủ tịch của Freedom House, cựu Bộ trưởng An ninh Nội địa và giám đốc điều hành của Tập đoàn Chertoff, một công ty đưa ra những đề xuất về an toàn không gian mạng và bảo mật vật lý cho các tập đoàn.