Báo cáo thường niên 2015 của Uỷ ban Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ
Ủy ban về Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ (USCIRF), trong vai trò như là một cơ quan tư vấn độc lập của chính phủ liên bang, khuyến cáo Bộ Ngoại giao Mỹ nên đưa thêm tám quốc gia (Cộng hòa Trung Phi, Irad, Ai Cập, Nigeria, Pakistan, Syria, Tajikistan, và Việt Nam) vào danh sách “các nước đặc biệt quan tâm” (CPC), là những nơi có hoặc dung túng vi phạm đặc biệt nghiêm trọng về tự do tôn giáo.
Nguồn: USCIRF (April 30, 2015)
Bản dịch của Vũ Quốc Ngữ
Tự do tôn giáo của Việt Nam năm 2014
Những phát hiện chính
Chính phủ Việt Nam tiếp tục kiểm soát tất cả các hoạt động tôn giáo bằng pháp luật và giám sát hành chính, hạn chế một cách nghiêm khắc việc thực hành tôn giáo độc lập, và đàn áp các cá nhân và các nhóm tôn giáo mà họ xem như thách thức uy quyền của mình, kể cả Phật tử độc lập, Hòa Hảo, Cao Đài, Công giáo, và Tin lành.
Điều này xảy ra mặc dù có một số cải thiện trong lĩnh vực tự do tôn giáo, chẳng hạn như cho phép không gian chung rộng hơn đối với một số các cộng đồng tôn giáo trong việc thực hành tín ngưỡng của họ.
Đáng chú ý, Chính phủ Việt Nam yêu cầu các tổ chức tôn giáo và cộng đoàn đăng ký với một tổ chức được nhà nước phê chuẩn để được coi là hợp pháp. Nhiều cá nhân vẫn còn bị giam giữ vì hoạt động tôn giáo hay vận động tự do tôn giáo. Căn cứ vào các hành vi vi phạm nghiêm trọng, USCIRF lại khuyến cáo đưa Việt Nam vào danh sách CPC năm 2015, theo Đạo luật Tự do Tôn giáo Quốc tế (IRFA).
USCIRF đã khuyến cáo đưa Việt Nam vào danh sách này hàng năm kể từ năm 2001.
Thông tin chung
Hồ sơ nhân quyền của Việt Nam vẫn còn rất xấu, trong đó có liên quan đến tự do tôn giáo. Rất khó để xác định con số chính xác các tín đồ tôn giáo trong nước, nhưng phần lớn trong số 90 triệu dân của Việt Nam là Phật tử. Công giáo, với hơn sáu triệu người, là nhóm tôn giáo lớn thứ hai của Việt Nam. Việt Nam có khoảng khoảng một triệu người theo đạo Tin Lành. Các tôn giáo nhỏ khác bao gồm Cao Đài, Hòa Hảo, Khmer Krom Phật tử, người dân tộc Hồi giáo Baha’i Chàm, Ấn độ giáo và tín đồ của các tôn giáo dân gian và niềm tin khác.
Trong những năm gần đây, chính quyền cộng sản đã trấn áp một cách dứt khoát những thách thức đối với chế độ của mình, thắt chặt kiểm soát tự do ngôn luận, lập hội, tôn giáo, và hội họp. Mặc dù Hiến pháp 2013 có nhiều điểu khoản hơn so với những hiến pháp cũ trong việc bảo vệ quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng, các quy định khác tạo ra ngoại lệ đối với các quyền đó. Ngoài ra, một số luật, nghị định, pháp lệnh hạn chế việc thực hành tôn giáo và tạo biên độ cho cán bộ địa phương để giải thích và thực hiện các chính sách riêng của mình mà không ảnh hưởng đến quốc gia. Sự mâu thuẫn này làm cho từng cá nhân lo sợ rằng việc thực hành mở của tín ngưỡng của họ sẽ dẫn đến bị quấy rối, tấn công, hoặc bắt giữ. Trong năm 2013, Chính phủ thực hiện nghị định mới về tôn giáo (Nghị định 92) cung cấp thời gian biểu rõ ràng hơn cho đăng ký, nhưng mở rộng giám sát công tác tôn giáo và làm cho nó trở nên khó khăn hơn cho các nhóm tôn giáo mới trong việc có được trạng thái pháp lý.
Hơn nữa, những điều khoản mơ hồ của Bộ luật Hình sự, chẳng hạn như các Điều 88 và 258, gài bẫy vô số người bảo vệ nhân quyền, các blogger, các nhà báo, các nhà lãnh đạo tôn giáo, và các nhà hoạt động khác mà chính phủ cáo buộc các hành động chống lại nhà nước. Ít nhất 100-200 tù nhân lương tâm đang bị giam giữ tại Việt Nam, một số trong số đó bị giam cầm chỉ vì hoạt động tôn giáo hoặc vận động cho tự do tôn giáo.
Trong năm 2015, Việt Nam dự kiến sẽ đưa ra một luật mới về tôn giáo đó, như lời đồn đại, sẽ thay thế Pháp lệnh năm 2004 về Tín ngưỡng và Tôn giáo và Nghị định 92.
Báo cáo viên đặc biệt của LHQ về Tự do Tôn giáo hoặc Tín ngưỡng Heiner Bielefeldt đã đến thăm Việt Nam vào tháng Bảy năm 2014, nhưng đã phải rút ngắn chuyến thăm của ông do sự can thiệp nhà nước mà vi phạm các điều khoản tham chiếu được thoả thuận trước với chính phủ Việt Nam. Những phát hiện của ông, được công bố vào tháng Giêng năm 2015, lưu ý rằng “. . . sự tự chủ và hoạt động của các cộng đồng tôn giáo hay tín ngưỡng độc lập, là những cộng đồng không được công nhận, vẫn còn bị hạn chế và không an toàn, với các quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng của những cộng đồng như vậy hiển nhiên bị vi phạm thông qua các hình thức như giám sát liên tục, hăm dọa, sách nhiễu và đàn áp”.
Tự do Tôn giáo trong giai đoạn 2014-2015
Phật giáo
Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN), một tổ chức Phật giáo độc lập lớn nhất ở Việt Nam, không được công nhận bởi Giáo hội Phật giáo Việt Nam- một tổ chức được nhà nước phê chuẩn, và bằng việc lựa chọn để duy trì sự độc lập, tổ chức này bị coi là một tổ chức bất hợp pháp.
Trong suốt năm 2014, các quan chức tại thành phố Đà Nẵng thực hiện những nỗ lực để lấy đất đai thuộc chùa An Cư. Tương tự như vậy, trong tháng Tám, chính quyền thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành một thông báo đóng cửa chùa Liên Trì để các quan chức địa phương có thể chiếm đoạt tài sản. Cả hai địa điểm đều là những nơi phải chịu sự quấy rối của chính quyền. Vào tháng Giêng, các chư tăng và giáo dân ở chùa Long Quang ở tỉnh Thừa Thiên-Huế đã bị sách nhiễu và ngăn cản việc thực hiện một số nghi lễ tôn giáo, nhiều người chịu sự theo dõi sát sao của an ninh. Thích Quảng Độ, người đứng đầu của GHPGVNTN, đã bị bắt giữ nhiều lần, trải qua 10 năm sống lưu vong, và hiện đang bị quản thúc tại nhà. Trong suốt nhiều năm nay, cảnh sát quấy rối Lê Công Cầu, lãnh đạo của Tổng vụ Thanh Niên của GHPGVNTN, là đối tượng chịu sự thẩm vấn khắc nghiệt của công an trước khi ông bị bắt và bị quản thúc tại gia.
Phật tử Khmer Krom
Hoà thượng Liêu Ny và Hòa thượng Thạch Thuol, cùng với hai học sinh của mình, Thạch Phum Rich và Trà Quanh Tha, vẫn còn bị giam giữ vì bị cáo buộc có ý định chạy trốn và giúp đỡ người khác chạy trốn khỏi đất nước . Hai nhà sư đã thẳng thắn chỉ trích cách đối xử của chính phủ đối với người Khmer Krom và nhà sư Lý Chánh Đà. Nhiều giáo dân cũng được báo là đã bị bắt vì ủng hộ ông sư này.
Cao Đài
Những tín đồ của tôn giáo Cao Đài tiếp tục bị quấy rối, bị gây trở ngại trong việc thực hành đức tin của họ. Một số sự cố xảy ra tại tỉnh Vĩnh Long, nơi cảnh sát và các quan chức chính quyền ngăn cản lễ tưởng niệm và cầu nguyện ôn hòa. Cảnh sát ngăn cản một thành viên của hàng giáo sĩ Cao Đài tham dự một cuộc họp của Hội đồng liên tôn của Việt Nam vào tháng 7 năm 2014 . Một số tín đồ đã bị sách nhiễu và bị tấn công sau khi rời khỏi một nơi có tổ chức nghi lễ tại tỉnh Tây Ninh.
Công giáo
Cha Phan Văn Lợi điều trần trước Ủy ban Nhân quyền Tom Lantos vào ngày 26 tháng 3 năm 2014, thông qua video vì ông bị chính quyền không cho ông đi sang Mỹ để tham gia trực tiếp vào cuộc điều trần. Ông mô tả những khó khăn, trở ngại, bị quấy rối, và đôi khi linh mục tù và giáo dân đối mặt với án tù khi họ nói ra những niềm tin của họ. Ông cũng chỉ ra những hạn chế và cấm đoán hoàn toàn của những luật và nghị định hiện hành về tôn giáo đối với Giáo hội Công giáo. Chính quyền địa phương từ chối công nhận Công giáo là một tôn giáo tại ba tỉnh phía bắc của tỉnh Điện Biên, Sơn La và Lai Châu, đặt ra thách thức cho các linh mục và giáo dân trong việc thực hành đức tin của họ.
Chính quyền cộng sản tiếp tục tịch thu đất đai của giáo xứ Công giáo và giáo dân, mà nạn nhân bao gồm nhà thờ Thái Hà dòng Chúa Cứu Thế tại quận Đống Đa. Giáo dân tại giáo xứ Thái Hà đã biểu tình phản đối chính quyền địa phương lấp hồ của giáo xứ. Tương tự như vậy, các giáo dân Cồn Dầu ở gần thành phố Đà Nẵng đã buộc phải di chuyển nghĩa trang giáo xứ và trong một số trường hợp giáo dân đã bị đuổi ra khỏi nhà của họ, phá vỡ toàn bộ cộng đồng giáo xứ. Trong khi một số tranh chấp quyền sử dụng đất là do tham nhũng hoặc phát triển hạ tầng cấp địa phương, vô số nhà thờ Tin Lành người H’mông tiếp tục bị từ chối đăng ký, biến họ thành những tổ chức bất hợp pháp. Trong một nỗ lực liên tục để hạn chế sự tự do của người H’mông Kitô hữu trong thực hành đức tin, chính quyền địa phương tiếp tục can thiệp vào cách thức mà dân làng Hmong tôn vinh những người đã chết của họ. Ngoài việc phá huỷ các phương tiện dự trữ là nơi cung cấp ch đám tang của người Hmong, chính quyền sách nhiễu và tấn công dân làng khi họ cố gắng thực hiện tang lễ theo tín ngưỡng của họ.
Vào tháng Ba năm 2014, Hoàng Văn Sang nhận một án tù 18 tháng cho việc xây dựng một nhà mồ mới. Dân làng Hmong tuần hành đề ủng hộ Sang nhưng họ đã bị chặn lại bởi cảnh sát.
Thượng (Degar)
Người dân tộc thiểu số Thượng, chủ yếu ở khu vực Tây Nguyên của Việt Nam, tiếp tục đối mặt với bạo lực và phân biệt đối xử dựa trên cơ sở của tôn giáo và chủng tộc, khiến một số phải chạy trốn khỏi Việt Nam. Người Thượng cho biết trong năm qua cảnh sát đã tiến hành đánh đập, bắt giữ, và buộc nhiều người phải từ bỏ đức tin. Trong tháng 11, 13 người Thượng Công giáo sang tị nạn tại Campuchia để trốn chạy cuộc đàn áp tại Việt Nam. Họ phải chịu đựng các điều kiện khắc nghiệt trong khi lẩn trốn trong rừng rậm Campuchia. Một nhóm nghiên cứu của Liên Hiệp Quốc đã gặp một nhóm sau một tuần khi nhóm thứ nhất bị chặn bởi chính quyền địa phương. Kể từ đó, hàng tá người đã chạy sang Campuchia, và một số, kể cả trẻ em, bị chính quyền Campuchia trao trả cho phía Việt Nam.
Cao ủy LHQ về người tị nạn và Văn phòng Cao ủy LHQ về Nhân quyền đã kêu gọi chính phủ Campuchia tuân thủ các nghĩa vụ quốc tế của họ và cho phép người Việt Thượng được theo đuổi yêu sách tị nạn.
Mennonites
Một trung tâm đạo Kito dòng Mennonite ở tỉnh Bình Dương là một nơi thường xuyên bị tấn công trong suốt cả năm. Vào tháng 6 năm 2014, 76 người theo đạo Mennonite Kitô bị tấn công bởi hơn 300 (một số khác ước tính gần 500) cảnh sát và lực lượng an ninh; nhà thờ chính bị phá hoại.
Trong tháng 11, chín người theo đạo Mennonites, bao gồm hai mục sư, đã bị bắt giữ và nhà thờ bị phá hoại một lần nữa. Ba nhân viên nhà thờ đã bị bắt giữ, thẩm vấn và đánh đập vào đầu tháng 12. Một trong những người bị bắt, một mục sư, đã được lệnh phải từ chối vai trò của mình như là mục sư hoặc phải đối mặt với cáo buộc hình sự. Ba người đã được thả nhưng bị quấy rối thêm ngay bên ngoài đồn cảnh sát, và các cuộc tấn công vào nhà thờ tiếp tục.
Hòa Hảo
Đầu năm 2014 tại tỉnh An Giang, một số tín đồ Hòa Hảo người đã tụ tập cho một nghi lễ kỷ niệm bị đánh đập nặng nề. Hơn 300 cảnh sát và côn đồ được thuê bởi các chính quyền địa phương thực hiện các cuộc tấn công vào khoảng 30 tín đồ Hòa Hảo; sau đó, họ thu giữ điện tử và các thiết bị sử dụng trong buổi lễ và bắt giữ 14 người . Các cuộc tấn công sau một sự kiện tương tự trên địa bàn tỉnh trước đó gần một năm tại chùa Quang Minh Tự độc lập. Tín đồ Hòa Hảo ở tỉnh Đồng Tháp thậm chí bị một lực lượng lớn của công an và côn đồ tấn công trong tháng 2 năm 2014 khi họ đến thăm Nguyễn Bắc Truyền, một cựu tù nhân lương tâm, người gần đây đã bị bắt.
Tù nhân
Việc đối xử tồi tệ và bỏ tù những tù nhân lương tâm tại Việt Nam vẫn còn là một mối quan tâm chính về quyền con người, mặc dù chính quyền có trả tự do cho một số người trong năm. Rất nhiều cá nhân đã bị đàn áp, đánh đập, giam giữ, bị bắt và bỏ tù vì niềm tin tôn giáo của họ. Nhiều người vẫn bị giam giữ, bao gồm: linh mục Thaddeus Nguyễn Văn Lý, Mục sư Mennonite Nguyễn Công Chính, và nhà hoạt động Công giáo Francis Jang Xuân Diệu.
Một số tù nhân lương tâm đã được trả tự do trong năm 2014, bao gồm cả nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng Nguyễn Văn Hải, còn được gọi là Điếu Cày. Ông đã được trả tự do vào tháng 10 năm 2014, trùng với chuyến thăm Việt Nam của Trợ lý Ngoại trưởng đặc trách dân chủ, nhân quyền, và lao động Tom Malinowski. Sau khi được tự do, Hải, như Cù Huy Hà Vũ trong tháng Tư, đã bị buộc phải rời khỏi đất nước và ngay lập tức được hộ tống lên một chiếc máy bay sang Hoa Kỳ trước khi ông có thể thông báo cho gia đình của mình về việc được trả tự do. Ba người khác, Bùi Thị Minh Hằng, Nguyễn Văn Minh và Nguyễn Thị Thúy Quỳnh, những người hoạt động nhân quyền khá nổi bật, đã bị xét xử và tống giam vào tháng 8.
Chính sách của Hoa Kỳ
Năm 2015 đánh dấu kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam.
Trong năm 2013, hai nước đã nâng quan hệ ngoại giao lên mức đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ, một khuôn khổ hợp tác song phương về một số vấn đề chiến lược, bao gồm cả thương mại và kinh tế, khoa học và công nghệ, quốc phòng, an ninh, và các quyền con người. Là một phần của sự gắn kết thường xuyên của họ về nhân quyền, hai nước sẽ tổ chức một phiên họp Đối thoại Nhân quyền Mỹ-Việt Nam tại Hà Nội tháng 5 năm 2015. Ngày 01 tháng 01 năm 2014, Việt Nam bắt đầu nhiệm kỳ ba năm của mình vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc .
Hoa Kỳ và Việt Nam có mối quan hệ thương mại song phương mạnh mẽ, với Việt Nam là nguồn cung cấp chính các mặt hàng quần áo, giày dép, đồ gỗ, máy móc thiết bị điện cho Hoa Kỳ. Cả hai cũng đang tham gia cùng 10 quốc gia khác về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một hiệp định thương mại tự do khu vực.
Trong khi các cuộc đàm phán TPP đang được tiến hành, chính quyền Obama và một số trong Quốc hội Mỹ đang đồng thời theo đuổi sự đổi mới của Cơ quan Xúc tiến Thương mại (TPA) có thể trao cho tổng thống linh hoạt hơn khi đàm phán và phê duyệt hiệp định thương mại như TPP. Một số thành viên trong Quốc hội đã nêu lên quan ngại với một số thành phần quan trọng trong TPP, bao gồm nông nghiệp, thị trường ô tô, quyền lao động, bảo vệ môi trường, và các quyền con người, trong số những điều khác, là những điều có khả năng được tranh luận rất nhiều trong quá trình xem xét của TPA.
Trong tháng 10 năm 2014, Hoa Kỳ đã công bố việc nới lỏng một phần của lệnh cấm vũ khí với Việt Nam trong an ninh hàng hải. Bộ Ngoại giao Mỹ đã trích dẫn những cải thiện nhân quyền cụ thể ở Việt Nam, bao gồm cả việc trả tự do cho các tù nhân lương tâm và việc đăng ký cộng đoàn nhà thờ mới. Tuy nhiên, các nhà phê bình cho rằng Việt Nam vẫn đang giam giữ nhiều tù nhân lương tâm, bao gồm các cá nhân bị cầm tù vì niềm tin tôn giáo, và rằng con số đăng ký so với hàng ngàn giáo dân lựa chọn để đứng độc lập hoặc bị từ chối đăng ký, khiến họ không còn lựa chọn nào khác ngoài hoạt động bất hợp pháp. Đáng chú ý, Trợ lý Ngoại trưởng Malinowski đã đến thăm Việt Nam ngay sau khi thông báo và nhấn mạnh tầm quan trọng của Việt Nam tiếp tục thực hiện tiến bộ về nhân quyền.
Bộ Ngoại giao đưa Việt Nam vào danh sách CPC vào năm 2004 và 2005, nhưng đưa ra năm 2006 vì sự tiến bộ hướng tới việc hoàn thành một thỏa thuận song phương để giải phóng tù nhân, cấm ép buộc bỏ đạo, và mở rộng sự bảo vệ pháp lý cho các nhóm tôn giáo.
Tuy nhiên, USCIRF đã phát hiện ra rằng, những tiến bộ đạt được thông qua các thỏa thuận song phương đã không bền vững và không được thực hiện đầy đủ, và vi phạm tự do tôn giáo ở Việt Nam vẫn tiếp tục, và trong một số trường hợp trở nên tồi tệ hơn. Những vi phạm này đang diễn ra ở Việt Nam, và có sự thụt lùi trong tự do tôn giáo ở quốc gia cộng sản. Theo đó, USCIRF đã tiếp tục đề nghị đưa Việt Nam vào danh sách CPC.
Kiến nghị
Hoa Kỳ có lợi ích chiến lược trong việc phát triển mối quan hệ và mối liên quan của mình với Việt Nam, cũng như Việt Nam cần quan hệ tốt hơn và nhận hỗ trợ từ Hoa Kỳ. Với sự thụ động trong quá khứ của Việt Nam trong cải thiện nhân quyền và tự do tôn giáo, Hoa Kỳ cần phải xem xét những con đường khác để khuyến khích Việt Nam cải thiện tự do tôn giáo, đặc biệt là cho các nhóm và các giáo đoàn mà muốn duy trì độc lập từ chính quyền cộng sản Việt Nam.
Một khuôn khổ chính thức với Việt Nam mà thiết lập một lộ trình cho việc cải thiện tình trạng tự do tôn giáo có thể tăng cường đòn bẩy của chính phủ Mỹ để tìm kiếm dấu chấm hết cho những vi phạm. Cho đến thời điểm khi những cải thiện như vậy được thực hiện, USCIRF đề nghị chính phủ Mỹ đưa Việt Nam vào danh sách CPC, cũng như:
- Tiếp tục các cuộc thảo luận với chính phủ Việt Nam về việc soạn thảo luật mới về tôn giáo trong đó có những biện pháp đơn giản hoá cả yêu cầu đăng ký cho dòng tu và biến đăng ký thành tùy chọn, và để đảm bảo rằng những tổ chức không đăng ký vẫn có thể hoạt động hợp pháp theo những quy định khác;
- Khuyến khích Chính phủ của Việt Nam thừa nhận và giải quyết các vi phạm đối với các cộng đồng tôn giáo gây ra bởi các tổ chức nhà nước và ngoài nhà nước, và hỗ trợ đào tạo các quan chức chính phủ, luật sư, thẩm phán và cảnh sát và lực lượng an ninh, những người có nhiệm vụ triển khai thực hiện, thực thi, và giải thích các quy định của pháp luật;
- Đảm bảo rằng nhân quyền và tự do tôn giáo đang ở mức nhất quán và công khai ở mọi cấp độ của mối quan hệ Mỹ-Việt Nam, kể cả trong bối cảnh của các cuộc thảo luận liên quan đến quân sự, thương mại, hoặc hỗ trợ kinh tế và an ninh, chẳng hạn như sự tham gia của Việt Nam trong TTP, cũng như trong các chương trình liên quan đến tự do Internet và sự phát triển xã hội dân sự, trong số những vấn đề khác;
- Tăng tần số và khả năng thăm viếng của quan chức chính phủ Mỹ tới những khu vực nông thôn hẻo lánh ở Việt Nam, bao gồm tiếp xúc trực tiếp và thông tin liên lạc với các cộng đồng tôn giáo độc lập cho phù hợp;
- Khuyến khích Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội và Tổng lãnh sự Hoa Kỳ tại thành phố Hồ Chí Minh duy trì liên lạc, bao gồm cả thăm viếng trực tiêps với các tù nhân lương tâm ở Việt Nam để đảm bảo rằng các tù nhân có quyền được thăm viếng bởi gia đình của họ, tổ chức giám sát nhân quyền, chăm sóc y tế đầy đủ , và đại diện pháp lý thích hợp, như quy định quốc tế về quyền con người; và
- Đảm bảo cuộc Đối thoại Nhân quyền Mỹ-Việt Nam thiết lập các hành động cụ thể và kết quả liên quan đến tự do tôn giáo, bao gồm cả việc trả tự do vô điều kiện tất cả các tù nhân lương tâm bị bắt hoặc bị giam giữ chỉ vì thực hành của đức tin của họ một cách hòa bình, làm cho những hành động và kết quả là một phần của một chiến lược lớn hơn với sự tham gia của Mỹ, và báo cáo Quốc hội về tiến trình của sự tiến bộ về những vấn đề này.
Nguồn: USCIRF
Height Insoles: Hi, I do believe this is an excellent site. I stumbledupon …
http://fishinglovers.net: Appreciate you sharing, great post.Thanks Again. Keep writi…
Achilles Pain causes: Every weekend i used to pay a quick visit this site, as i w…
May 2, 2015
Tự do tôn giáo của Việt Nam năm 2014: USCIRF
by Nhan Quyen • Bui Thi Minh Hang, Cu Huy Ha Vu, Dang Xuan Dieu, Hoang Van Sang, Le Cong Cau, Nguyen Bac Truyen, Nguyen Hong Quang (MS Binh Duong), Nguyen Ngoc Minh, Nguyen Van Minh, Thich Quang Do
Báo cáo thường niên 2015 của Uỷ ban Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ
Nguồn: USCIRF (April 30, 2015)
Bản dịch của Vũ Quốc Ngữ
Tự do tôn giáo của Việt Nam năm 2014
Những phát hiện chính
Chính phủ Việt Nam tiếp tục kiểm soát tất cả các hoạt động tôn giáo bằng pháp luật và giám sát hành chính, hạn chế một cách nghiêm khắc việc thực hành tôn giáo độc lập, và đàn áp các cá nhân và các nhóm tôn giáo mà họ xem như thách thức uy quyền của mình, kể cả Phật tử độc lập, Hòa Hảo, Cao Đài, Công giáo, và Tin lành.
Điều này xảy ra mặc dù có một số cải thiện trong lĩnh vực tự do tôn giáo, chẳng hạn như cho phép không gian chung rộng hơn đối với một số các cộng đồng tôn giáo trong việc thực hành tín ngưỡng của họ.
Đáng chú ý, Chính phủ Việt Nam yêu cầu các tổ chức tôn giáo và cộng đoàn đăng ký với một tổ chức được nhà nước phê chuẩn để được coi là hợp pháp. Nhiều cá nhân vẫn còn bị giam giữ vì hoạt động tôn giáo hay vận động tự do tôn giáo. Căn cứ vào các hành vi vi phạm nghiêm trọng, USCIRF lại khuyến cáo đưa Việt Nam vào danh sách CPC năm 2015, theo Đạo luật Tự do Tôn giáo Quốc tế (IRFA).
USCIRF đã khuyến cáo đưa Việt Nam vào danh sách này hàng năm kể từ năm 2001.
Thông tin chung
Hồ sơ nhân quyền của Việt Nam vẫn còn rất xấu, trong đó có liên quan đến tự do tôn giáo. Rất khó để xác định con số chính xác các tín đồ tôn giáo trong nước, nhưng phần lớn trong số 90 triệu dân của Việt Nam là Phật tử. Công giáo, với hơn sáu triệu người, là nhóm tôn giáo lớn thứ hai của Việt Nam. Việt Nam có khoảng khoảng một triệu người theo đạo Tin Lành. Các tôn giáo nhỏ khác bao gồm Cao Đài, Hòa Hảo, Khmer Krom Phật tử, người dân tộc Hồi giáo Baha’i Chàm, Ấn độ giáo và tín đồ của các tôn giáo dân gian và niềm tin khác.
Trong những năm gần đây, chính quyền cộng sản đã trấn áp một cách dứt khoát những thách thức đối với chế độ của mình, thắt chặt kiểm soát tự do ngôn luận, lập hội, tôn giáo, và hội họp. Mặc dù Hiến pháp 2013 có nhiều điểu khoản hơn so với những hiến pháp cũ trong việc bảo vệ quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng, các quy định khác tạo ra ngoại lệ đối với các quyền đó. Ngoài ra, một số luật, nghị định, pháp lệnh hạn chế việc thực hành tôn giáo và tạo biên độ cho cán bộ địa phương để giải thích và thực hiện các chính sách riêng của mình mà không ảnh hưởng đến quốc gia. Sự mâu thuẫn này làm cho từng cá nhân lo sợ rằng việc thực hành mở của tín ngưỡng của họ sẽ dẫn đến bị quấy rối, tấn công, hoặc bắt giữ. Trong năm 2013, Chính phủ thực hiện nghị định mới về tôn giáo (Nghị định 92) cung cấp thời gian biểu rõ ràng hơn cho đăng ký, nhưng mở rộng giám sát công tác tôn giáo và làm cho nó trở nên khó khăn hơn cho các nhóm tôn giáo mới trong việc có được trạng thái pháp lý.
Hơn nữa, những điều khoản mơ hồ của Bộ luật Hình sự, chẳng hạn như các Điều 88 và 258, gài bẫy vô số người bảo vệ nhân quyền, các blogger, các nhà báo, các nhà lãnh đạo tôn giáo, và các nhà hoạt động khác mà chính phủ cáo buộc các hành động chống lại nhà nước. Ít nhất 100-200 tù nhân lương tâm đang bị giam giữ tại Việt Nam, một số trong số đó bị giam cầm chỉ vì hoạt động tôn giáo hoặc vận động cho tự do tôn giáo.
Trong năm 2015, Việt Nam dự kiến sẽ đưa ra một luật mới về tôn giáo đó, như lời đồn đại, sẽ thay thế Pháp lệnh năm 2004 về Tín ngưỡng và Tôn giáo và Nghị định 92.
Báo cáo viên đặc biệt của LHQ về Tự do Tôn giáo hoặc Tín ngưỡng Heiner Bielefeldt đã đến thăm Việt Nam vào tháng Bảy năm 2014, nhưng đã phải rút ngắn chuyến thăm của ông do sự can thiệp nhà nước mà vi phạm các điều khoản tham chiếu được thoả thuận trước với chính phủ Việt Nam. Những phát hiện của ông, được công bố vào tháng Giêng năm 2015, lưu ý rằng “. . . sự tự chủ và hoạt động của các cộng đồng tôn giáo hay tín ngưỡng độc lập, là những cộng đồng không được công nhận, vẫn còn bị hạn chế và không an toàn, với các quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng của những cộng đồng như vậy hiển nhiên bị vi phạm thông qua các hình thức như giám sát liên tục, hăm dọa, sách nhiễu và đàn áp”.
Tự do Tôn giáo trong giai đoạn 2014-2015
Phật giáo
Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN), một tổ chức Phật giáo độc lập lớn nhất ở Việt Nam, không được công nhận bởi Giáo hội Phật giáo Việt Nam- một tổ chức được nhà nước phê chuẩn, và bằng việc lựa chọn để duy trì sự độc lập, tổ chức này bị coi là một tổ chức bất hợp pháp.
Trong suốt năm 2014, các quan chức tại thành phố Đà Nẵng thực hiện những nỗ lực để lấy đất đai thuộc chùa An Cư. Tương tự như vậy, trong tháng Tám, chính quyền thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành một thông báo đóng cửa chùa Liên Trì để các quan chức địa phương có thể chiếm đoạt tài sản. Cả hai địa điểm đều là những nơi phải chịu sự quấy rối của chính quyền. Vào tháng Giêng, các chư tăng và giáo dân ở chùa Long Quang ở tỉnh Thừa Thiên-Huế đã bị sách nhiễu và ngăn cản việc thực hiện một số nghi lễ tôn giáo, nhiều người chịu sự theo dõi sát sao của an ninh. Thích Quảng Độ, người đứng đầu của GHPGVNTN, đã bị bắt giữ nhiều lần, trải qua 10 năm sống lưu vong, và hiện đang bị quản thúc tại nhà. Trong suốt nhiều năm nay, cảnh sát quấy rối Lê Công Cầu, lãnh đạo của Tổng vụ Thanh Niên của GHPGVNTN, là đối tượng chịu sự thẩm vấn khắc nghiệt của công an trước khi ông bị bắt và bị quản thúc tại gia.
Phật tử Khmer Krom
Hoà thượng Liêu Ny và Hòa thượng Thạch Thuol, cùng với hai học sinh của mình, Thạch Phum Rich và Trà Quanh Tha, vẫn còn bị giam giữ vì bị cáo buộc có ý định chạy trốn và giúp đỡ người khác chạy trốn khỏi đất nước . Hai nhà sư đã thẳng thắn chỉ trích cách đối xử của chính phủ đối với người Khmer Krom và nhà sư Lý Chánh Đà. Nhiều giáo dân cũng được báo là đã bị bắt vì ủng hộ ông sư này.
Cao Đài
Những tín đồ của tôn giáo Cao Đài tiếp tục bị quấy rối, bị gây trở ngại trong việc thực hành đức tin của họ. Một số sự cố xảy ra tại tỉnh Vĩnh Long, nơi cảnh sát và các quan chức chính quyền ngăn cản lễ tưởng niệm và cầu nguyện ôn hòa. Cảnh sát ngăn cản một thành viên của hàng giáo sĩ Cao Đài tham dự một cuộc họp của Hội đồng liên tôn của Việt Nam vào tháng 7 năm 2014 . Một số tín đồ đã bị sách nhiễu và bị tấn công sau khi rời khỏi một nơi có tổ chức nghi lễ tại tỉnh Tây Ninh.
Công giáo
Cha Phan Văn Lợi điều trần trước Ủy ban Nhân quyền Tom Lantos vào ngày 26 tháng 3 năm 2014, thông qua video vì ông bị chính quyền không cho ông đi sang Mỹ để tham gia trực tiếp vào cuộc điều trần. Ông mô tả những khó khăn, trở ngại, bị quấy rối, và đôi khi linh mục tù và giáo dân đối mặt với án tù khi họ nói ra những niềm tin của họ. Ông cũng chỉ ra những hạn chế và cấm đoán hoàn toàn của những luật và nghị định hiện hành về tôn giáo đối với Giáo hội Công giáo. Chính quyền địa phương từ chối công nhận Công giáo là một tôn giáo tại ba tỉnh phía bắc của tỉnh Điện Biên, Sơn La và Lai Châu, đặt ra thách thức cho các linh mục và giáo dân trong việc thực hành đức tin của họ.
Chính quyền cộng sản tiếp tục tịch thu đất đai của giáo xứ Công giáo và giáo dân, mà nạn nhân bao gồm nhà thờ Thái Hà dòng Chúa Cứu Thế tại quận Đống Đa. Giáo dân tại giáo xứ Thái Hà đã biểu tình phản đối chính quyền địa phương lấp hồ của giáo xứ. Tương tự như vậy, các giáo dân Cồn Dầu ở gần thành phố Đà Nẵng đã buộc phải di chuyển nghĩa trang giáo xứ và trong một số trường hợp giáo dân đã bị đuổi ra khỏi nhà của họ, phá vỡ toàn bộ cộng đồng giáo xứ. Trong khi một số tranh chấp quyền sử dụng đất là do tham nhũng hoặc phát triển hạ tầng cấp địa phương, vô số nhà thờ Tin Lành người H’mông tiếp tục bị từ chối đăng ký, biến họ thành những tổ chức bất hợp pháp. Trong một nỗ lực liên tục để hạn chế sự tự do của người H’mông Kitô hữu trong thực hành đức tin, chính quyền địa phương tiếp tục can thiệp vào cách thức mà dân làng Hmong tôn vinh những người đã chết của họ. Ngoài việc phá huỷ các phương tiện dự trữ là nơi cung cấp ch đám tang của người Hmong, chính quyền sách nhiễu và tấn công dân làng khi họ cố gắng thực hiện tang lễ theo tín ngưỡng của họ.
Vào tháng Ba năm 2014, Hoàng Văn Sang nhận một án tù 18 tháng cho việc xây dựng một nhà mồ mới. Dân làng Hmong tuần hành đề ủng hộ Sang nhưng họ đã bị chặn lại bởi cảnh sát.
Thượng (Degar)
Người dân tộc thiểu số Thượng, chủ yếu ở khu vực Tây Nguyên của Việt Nam, tiếp tục đối mặt với bạo lực và phân biệt đối xử dựa trên cơ sở của tôn giáo và chủng tộc, khiến một số phải chạy trốn khỏi Việt Nam. Người Thượng cho biết trong năm qua cảnh sát đã tiến hành đánh đập, bắt giữ, và buộc nhiều người phải từ bỏ đức tin. Trong tháng 11, 13 người Thượng Công giáo sang tị nạn tại Campuchia để trốn chạy cuộc đàn áp tại Việt Nam. Họ phải chịu đựng các điều kiện khắc nghiệt trong khi lẩn trốn trong rừng rậm Campuchia. Một nhóm nghiên cứu của Liên Hiệp Quốc đã gặp một nhóm sau một tuần khi nhóm thứ nhất bị chặn bởi chính quyền địa phương. Kể từ đó, hàng tá người đã chạy sang Campuchia, và một số, kể cả trẻ em, bị chính quyền Campuchia trao trả cho phía Việt Nam.
Cao ủy LHQ về người tị nạn và Văn phòng Cao ủy LHQ về Nhân quyền đã kêu gọi chính phủ Campuchia tuân thủ các nghĩa vụ quốc tế của họ và cho phép người Việt Thượng được theo đuổi yêu sách tị nạn.
Mennonites
Một trung tâm đạo Kito dòng Mennonite ở tỉnh Bình Dương là một nơi thường xuyên bị tấn công trong suốt cả năm. Vào tháng 6 năm 2014, 76 người theo đạo Mennonite Kitô bị tấn công bởi hơn 300 (một số khác ước tính gần 500) cảnh sát và lực lượng an ninh; nhà thờ chính bị phá hoại.
Trong tháng 11, chín người theo đạo Mennonites, bao gồm hai mục sư, đã bị bắt giữ và nhà thờ bị phá hoại một lần nữa. Ba nhân viên nhà thờ đã bị bắt giữ, thẩm vấn và đánh đập vào đầu tháng 12. Một trong những người bị bắt, một mục sư, đã được lệnh phải từ chối vai trò của mình như là mục sư hoặc phải đối mặt với cáo buộc hình sự. Ba người đã được thả nhưng bị quấy rối thêm ngay bên ngoài đồn cảnh sát, và các cuộc tấn công vào nhà thờ tiếp tục.
Hòa Hảo
Đầu năm 2014 tại tỉnh An Giang, một số tín đồ Hòa Hảo người đã tụ tập cho một nghi lễ kỷ niệm bị đánh đập nặng nề. Hơn 300 cảnh sát và côn đồ được thuê bởi các chính quyền địa phương thực hiện các cuộc tấn công vào khoảng 30 tín đồ Hòa Hảo; sau đó, họ thu giữ điện tử và các thiết bị sử dụng trong buổi lễ và bắt giữ 14 người . Các cuộc tấn công sau một sự kiện tương tự trên địa bàn tỉnh trước đó gần một năm tại chùa Quang Minh Tự độc lập. Tín đồ Hòa Hảo ở tỉnh Đồng Tháp thậm chí bị một lực lượng lớn của công an và côn đồ tấn công trong tháng 2 năm 2014 khi họ đến thăm Nguyễn Bắc Truyền, một cựu tù nhân lương tâm, người gần đây đã bị bắt.
Tù nhân
Việc đối xử tồi tệ và bỏ tù những tù nhân lương tâm tại Việt Nam vẫn còn là một mối quan tâm chính về quyền con người, mặc dù chính quyền có trả tự do cho một số người trong năm. Rất nhiều cá nhân đã bị đàn áp, đánh đập, giam giữ, bị bắt và bỏ tù vì niềm tin tôn giáo của họ. Nhiều người vẫn bị giam giữ, bao gồm: linh mục Thaddeus Nguyễn Văn Lý, Mục sư Mennonite Nguyễn Công Chính, và nhà hoạt động Công giáo Francis Jang Xuân Diệu.
Một số tù nhân lương tâm đã được trả tự do trong năm 2014, bao gồm cả nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng Nguyễn Văn Hải, còn được gọi là Điếu Cày. Ông đã được trả tự do vào tháng 10 năm 2014, trùng với chuyến thăm Việt Nam của Trợ lý Ngoại trưởng đặc trách dân chủ, nhân quyền, và lao động Tom Malinowski. Sau khi được tự do, Hải, như Cù Huy Hà Vũ trong tháng Tư, đã bị buộc phải rời khỏi đất nước và ngay lập tức được hộ tống lên một chiếc máy bay sang Hoa Kỳ trước khi ông có thể thông báo cho gia đình của mình về việc được trả tự do. Ba người khác, Bùi Thị Minh Hằng, Nguyễn Văn Minh và Nguyễn Thị Thúy Quỳnh, những người hoạt động nhân quyền khá nổi bật, đã bị xét xử và tống giam vào tháng 8.
Chính sách của Hoa Kỳ
Năm 2015 đánh dấu kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam.
Trong năm 2013, hai nước đã nâng quan hệ ngoại giao lên mức đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ, một khuôn khổ hợp tác song phương về một số vấn đề chiến lược, bao gồm cả thương mại và kinh tế, khoa học và công nghệ, quốc phòng, an ninh, và các quyền con người. Là một phần của sự gắn kết thường xuyên của họ về nhân quyền, hai nước sẽ tổ chức một phiên họp Đối thoại Nhân quyền Mỹ-Việt Nam tại Hà Nội tháng 5 năm 2015. Ngày 01 tháng 01 năm 2014, Việt Nam bắt đầu nhiệm kỳ ba năm của mình vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc .
Hoa Kỳ và Việt Nam có mối quan hệ thương mại song phương mạnh mẽ, với Việt Nam là nguồn cung cấp chính các mặt hàng quần áo, giày dép, đồ gỗ, máy móc thiết bị điện cho Hoa Kỳ. Cả hai cũng đang tham gia cùng 10 quốc gia khác về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một hiệp định thương mại tự do khu vực.
Trong khi các cuộc đàm phán TPP đang được tiến hành, chính quyền Obama và một số trong Quốc hội Mỹ đang đồng thời theo đuổi sự đổi mới của Cơ quan Xúc tiến Thương mại (TPA) có thể trao cho tổng thống linh hoạt hơn khi đàm phán và phê duyệt hiệp định thương mại như TPP. Một số thành viên trong Quốc hội đã nêu lên quan ngại với một số thành phần quan trọng trong TPP, bao gồm nông nghiệp, thị trường ô tô, quyền lao động, bảo vệ môi trường, và các quyền con người, trong số những điều khác, là những điều có khả năng được tranh luận rất nhiều trong quá trình xem xét của TPA.
Trong tháng 10 năm 2014, Hoa Kỳ đã công bố việc nới lỏng một phần của lệnh cấm vũ khí với Việt Nam trong an ninh hàng hải. Bộ Ngoại giao Mỹ đã trích dẫn những cải thiện nhân quyền cụ thể ở Việt Nam, bao gồm cả việc trả tự do cho các tù nhân lương tâm và việc đăng ký cộng đoàn nhà thờ mới. Tuy nhiên, các nhà phê bình cho rằng Việt Nam vẫn đang giam giữ nhiều tù nhân lương tâm, bao gồm các cá nhân bị cầm tù vì niềm tin tôn giáo, và rằng con số đăng ký so với hàng ngàn giáo dân lựa chọn để đứng độc lập hoặc bị từ chối đăng ký, khiến họ không còn lựa chọn nào khác ngoài hoạt động bất hợp pháp. Đáng chú ý, Trợ lý Ngoại trưởng Malinowski đã đến thăm Việt Nam ngay sau khi thông báo và nhấn mạnh tầm quan trọng của Việt Nam tiếp tục thực hiện tiến bộ về nhân quyền.
Bộ Ngoại giao đưa Việt Nam vào danh sách CPC vào năm 2004 và 2005, nhưng đưa ra năm 2006 vì sự tiến bộ hướng tới việc hoàn thành một thỏa thuận song phương để giải phóng tù nhân, cấm ép buộc bỏ đạo, và mở rộng sự bảo vệ pháp lý cho các nhóm tôn giáo.
Tuy nhiên, USCIRF đã phát hiện ra rằng, những tiến bộ đạt được thông qua các thỏa thuận song phương đã không bền vững và không được thực hiện đầy đủ, và vi phạm tự do tôn giáo ở Việt Nam vẫn tiếp tục, và trong một số trường hợp trở nên tồi tệ hơn. Những vi phạm này đang diễn ra ở Việt Nam, và có sự thụt lùi trong tự do tôn giáo ở quốc gia cộng sản. Theo đó, USCIRF đã tiếp tục đề nghị đưa Việt Nam vào danh sách CPC.
Kiến nghị
Hoa Kỳ có lợi ích chiến lược trong việc phát triển mối quan hệ và mối liên quan của mình với Việt Nam, cũng như Việt Nam cần quan hệ tốt hơn và nhận hỗ trợ từ Hoa Kỳ. Với sự thụ động trong quá khứ của Việt Nam trong cải thiện nhân quyền và tự do tôn giáo, Hoa Kỳ cần phải xem xét những con đường khác để khuyến khích Việt Nam cải thiện tự do tôn giáo, đặc biệt là cho các nhóm và các giáo đoàn mà muốn duy trì độc lập từ chính quyền cộng sản Việt Nam.
Một khuôn khổ chính thức với Việt Nam mà thiết lập một lộ trình cho việc cải thiện tình trạng tự do tôn giáo có thể tăng cường đòn bẩy của chính phủ Mỹ để tìm kiếm dấu chấm hết cho những vi phạm. Cho đến thời điểm khi những cải thiện như vậy được thực hiện, USCIRF đề nghị chính phủ Mỹ đưa Việt Nam vào danh sách CPC, cũng như:
Nguồn: USCIRF